استودیوی ‹آریانا موزیک› و دردسرهایی که برای احمد ظاهر پیش آمد

فرزاد فرنود نویسنده


حق نشر عکس WALI ASHPARI
Image caption کاست آهنگ‌های احمد ظاهر
bbc

وقتی یک قطعه موسیقی را می‌شنویم، گذشته از خواننده، آهنگساز و ترانه‌سرا یا شاعر، عامل دیگری هم هست که زحمت زیادی از کار را متحمل می‌شود تا یک قطعه موسیقی تکمیل شود و آن کار ضبط و تنظیم یک آهنگ است.

افرادی که چهل و چند سال پیش در ضبط آهنگ‌ها دست‌داشته‌اند، ساعت‌ها یا روزها حتی روی یک قطعه موسیقی وقت می‌گذاشته‌اند. آن را بار بار می‌شنیدند و صداهای اضافی آن‌ را بیرون می‌کردند تا آن قطعه را زیباتر بسازند.

ولی اشپاری که ۶۳ سال دارد، در حوزه تکنیک صدا، یکی از کسانی است که در ضبط آهنگ‌های احمدظاهر نقشی برازنده داشته است. او از پنجاه سال به این سو در ضبط آهنگ‌های هنرمندان افغانستان در استودیوهای «آریانا موزیک» که در نخست در افغانستان با نام «دکان ثبت امیرالدین کابل موزیک» فعالیت داشت، کار کرده است.

ولی اشپاری که اکنون در آمریکا زندگی می‌کند، مسئولیت استودیوهای «آریانا موزیک» را در سال‌ ۱۹۸۲ میلادی در ایالت ورجینیای آمریکا به دوش گرفت و تاکنون از همان نشانی به فعالیتش ادامه می‌دهد.



در افغانستان مسئولان اصلی استودیوهای «آریانا موزیک» خانواده امیرالدین شهابی، پسران کاکا/عموی ولی اشپاری بودند. دو نوار معروف و پرطرفدار احمدظاهر که شامل آهنگ‌های معروف این آوازخوان است، در استودیوهای آریانا موزیک توسط ولی اشپاری ضبط شده است.

آقای اشپاری می‌گوید در افغانستان در سال دوم جمهوریت، کاست اول و در سال اول رویداد ثور/اردیبهشت کاست دوم احمد ظاهر در «آریانا موزیک» ضبط شد.

او اضافه می‌کند:»قرارداد کاست‌های ۳ و۴ نیز با ما بود که متاسفانه نصیب ما نشد.»

ولی اشپاری، نوارهایی از جریان تمرین آهنگ‌های احمدظاهر و پشت صحنه ضبط آهنگ‌هایی از او در استودیوهای آریانا موزیک را تا هنوز با خود دارد و گهگاهی آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کند که با استقبال طرفداران احمد ظاهر روبه رو شده است.

احمدظاهر در جریان تمرین این آهنگ‌ها، در استودیوهای آریانا موزیک با نوازنده‌ها شوخی می‌کند، حرف می‌زند، فکاهه می‌گوید و در تنظیم آهنگ‌هایش با نوازنده‌ها همکاری می‌کند. در کشورهای غربی هم پس‌زمینه و پشت صحنه ضبط آهنگ‌های هنرمندان معروف جهان در استودیوها توسط مسئولان ضبط بیرون داده می‌شوند که علاقمندان فراوانی دارد.
حق نشر عکس Ariana Music
Image caption فروشگاه آریانا موزیک در کابل در دهه ۱۹۷۰ میلادی

در آغاز جمهوریت محمد داوود (۱۳۵۲) در افغانستان برای دستگاه‌های بزرگ ضبط غیردولتی اجازه فعالیت داده شد و نخستین دستگاه ضبط که فعالیتش را آغاز کرد، دستگاه ضبط «فغان موزیک» بود که مسئولیت آن‌را هم سردار محمد یحیا آصفی از خانواده محمدزایی‌ها که متعلق به خانواده شاهی افغانستان است، به عهده داشت.

ولی اشپاری می‌گوید که سردار محمد یحیا آصفی، این دستگاه را در انحصار خود گرفته بود، در حالی که افراد دیگری نیز علاقه داشتند تا با ایجاد دستگاه‌های ضبط خدمات بهتر و حرفه‌ای‌تری را در زمینه ضبط موزیک انجام دهند.

برای مراکز ضبط دیگری چون «موزیک سنتر»، «آریانا موزیک»، «کابل موزیک» و «احمد موزیک» در سال‌های اخیر جمهوری محمد داوود (۱۳۵۴-۵۷) اجازه فعالیت داده شد.

احمدظاهر در کاست اولی که در «آریانا موزیک» ضبط کرد آهنگ‌هایی را نیز ضبط کرده که با شرایط سیاسی آن زمان سازگاری نداشته است و این آهنگ‌ها با اشعار و ترانه‌های اعتراضی همراه بودند که علیه سیاست آن وقت خوانده شده بودند و دردسرهایی را برای احمدظاهر و گروه همراهش به بار آورده بود.
حق نشر عکس Ariana music
Image caption کاست‌های آهنگ‌های احمد ظاهر
جمع‌آوری کاست‌ها از بازار

زمانی‌که کاست اول آریانا موزیک ضبط و به بازار عرضه شد، یک هفته از فروش این کاست گذشته بود که این کاست توسط وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان مصادره شده از بازار جمع‌آوری شد.

ولی این کاست دوباره با حذف آهنگ «عجب صبری خدا دارد» به بازار عرضه شد.

هم‌چنین در سال ۱۳۵۷ پس از «انقلاب هفت ثور» که منجر به تغییر حکومت شد، این آلبوم بار دیگر دست‌کاری شده و دو آهنگ دیگر آن «عاصی‌ام دیگر و «این شعر را برای تو می‌گویم» نیز از این آلبوم حذف و به جای آن آهنگ‌های «در کنج دلم عشق کسی خانه ندارد» و ای پادشه خوبان» جاگزین شده و به نام آلبوم «افغان موزیک» به بازار عرضه شد.
Image caption ولی اشپاری ۶۳ سال دارد و در آمریکا زندگی می‌کند

ولی اشپاری می‌گوید وقتی‌ اشعار آهنگ‌های «عاصی‌ام دیگر»، «عجب صبری خدا دارد» و «این شعر را برای تو می‌گویم» از زیر نظر کمیسیونی که آهنگ‌ها را در وزارت اطلاعات و فرهنگ بررسی می‌کردند، گذشت، اجازه ضبط گرفت، بعد از تکثیر آن در بازار این آهنگ‌ها فضا را دگرگون ساخته و توجه مسئولان را جلب کرد و به این خاطر این کاست از بازار جمع‌آوری شد.

آهنگ‌هایی که در «آریانا موزیک» ضبظ شده، بدون جلوه‌های صوتی (Effect) است و احمدظاهر همواره تلاش می‌کرده تا صدایش را بدون جلوه‌های صوتی ضبط کند. دوست نداشت به صدای موسیقی هم جلوه‌ ویژه‌ای داده شود، دلیلیش این بود که صدای آلات ضربی به یک حالت منعکس کننده تبدیل می‌شد و او آن را دوست نداشت.

آهنگ‌هایی را که احمدظاهر در استودیوهای «آریانا موزیک» ضبط کرده است از جمله آثار استاندارد این خواننده نام‌آشنای افغانستان به شمار می‌رود که هنوزهم علاقمندان او این آثار را نگهداشته‌اند.
bbc

Advertisements