شماره 109/ چهارشنبه 11 دلو 1391/ 30 جنوری 2013
3
آلات موسیقی افغانستان
رباب ساز ملی افغانستان است و از سازهای زهی، با دستۀ کوتاه که با دست یا کمانه نواخته میشود. سازهای زِهی با دستۀ بلند همچون تنبور، دوتار و دمبوره و همچنین سازهای زهی با دستۀ خمیده همچون سَرِنده و غیچک رایج هستند. تنبور و دوتار ۱۴-سیمِ هراتی تنها سازهایی هستند که منحصر به افغانستان میباشند. سازهای اصیل افغانستان عبارتند از:
سازهای زهی (ارشهای)
تنبور: یکی از سازهای زهی است که چوب آن از درخت توت ساخته شده و طول آن یک متر و سی و دو سانتیمتر است. تنبور دارای دو تار (سیم) اصلی و پانزده تار فرعی است که بیست و هفت پرده دارد و و تارها از روی دسته ای بلند و کاسه ای عبور کرده است و با ضربه انگشتان به صدا درمیآید. این ساز در اغلب نقاط کشور مورد استفاده قرار میگیرد.
چنگ: یک ساز کوچک فلزی است که در میان دندانهای جلو قرارش میدهند و در حالی که آن را با یک دست در دهان خود محکم گرفته، با یکی از پنجه های (انگشتان) دست دیگر آن را به صدا در میآورند. حین نواختن چنگ باید مرتب نفس کشیده شود زیرا صداهای زیر و بم چنگ توسط هوایی که در دهان انسان جریان دارد تنظیم میشود. این ساز را دختران و پسران شوقی و هنرمندان حرفه ای مخصوصا در ولایات شمال و غرب افغانستان مینوازند.
چهارتار: در فرهنگها به تنبور و رباب که چهار سیم یا زه دارد اشاره رفته، اما در مفهوم کلی تر هرکته چهارتار و چهار تاره را صفت مشخصه یک ساز فرض مینماییم. به هر سازی که چهار زه داشته باشد میتوان چهارتار اطلاق نمود.این ساز که از لحاظ صدا و سیمای خویش با سایر آلات موسیقی محلی افغانستان تفاوتهایی دارد به نامهای تار، چهارتار و ششتار دیده شده است.
دَمبوره: رایجترین ساز زهی افغانستان است که دو تار نایلونی دارد. این ساز غیر شیاردار (غیر زیرسیمدار) از دو بخش تشکیل شده است: دسته (گلو) و کاسه (شکم) که برای تشدید نوا منظور شده است. این ساز و پیچکوکهای آن از چوب درخت توت ساخته میشوند. بر روی کاسه (شکم) چوبی این ساز چند سوراخ آوایی بصورت گروه سه گوش شکل یا بصورت انفرادی تعبیه میشوند. طول دمبوره معمولا از ۷۰ سانتیمتر تا یک متر میرسد.
دوتار: یک ساز تاری است که از چوب توت ساخته میشود و طول آن یک متر و سی سانتیمتر است و با ناخنک نواخته میشود. این ساز در ابتدا دوتار روده ای داشته با تغییراتی که در طول زمان در آن رخ داده اکنون یک تار اصلی، سیزده تار فرعی و نوزده پرده دارد و بیشتر در قسمتهای غرب و شمال افغانستان رایج است که بنامهای دوتار هراتی، دوتار ترکمنی و دوتار اُزبکی شناخته میشوند.Ÿ
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر